Μονταίν, Μισέλ (1533 - 1592)

Ο τελευταίος ουμανιστής της Ανανέωσης και ο πρώτος ηθικολόγος της Νέας Εποχής.

Στις αναμνήσεις τον σύγχρονων και στην μνήμη των απόγονων ο Μονταίν έμεινε ως μεγάλος επιστήμονας, προοδευτικός πολιτικός, γνήσιος πατριώτης, ανιδιοτελής άνθρωπος που ποτέ δεν πρόδωσε της πεποιθήσεις του όσο και δύσκολες και τραγικές να ήταν οι περιστάσεις.
Ήταν φυσική η επιθυμία του να βοηθήσει τη χώρα του που κατασπαραζόταν από τους θρησκευτικούς πολέμους. Οι γνώσεις και το κύρος του ήταν τόσο μεγάλες ώστε οι αντιμαχόμενες πλευρές έκαναν τα πάντα για να τον παρασέρνουν με το μέρος τους. Ο Μονταίν απομακρύνθηκε από την πολιτική δράση και ασχολήθηκε με τη συγγραφή, γιατί δεν επιθυμούσε να καταπιέζει την συνείδησή του.

Ο Μονταίν έγραψε πολλά και διαφορετικά έργα, όμως τα "Δοκίμια" ήταν εκείνα που είχαν την μεγαλύτερη επιρροή στην διαμόρφωση της φιλοσοφικής, ηθικής και πολιτικής σκέψης της Ευρώπης.

Μεγάλη αξία για τον πολιτισμό του μέλλοντος είχε η πρωτιά του Μονταίν στο ότι ήταν εκείνος που αποδοκίμασε την υποθετική παντοδυναμία του ανθρώπου που αντιπαραθέτει τον εαυτό του απέναντι στη φύση και που θεωρεί το περιβάλλον ως απέραντο πεδίο για την χρησιμοποίηση των δυνάμεων του και την κοντόφθαλμη και καταστρεπτική δραστηριότητα του.
Επίσης ο Μονταίν ήταν ο πρώτος από τους ουμανιστές που άρχισε να μιλάει για την ατέλεια του ανθρώπινου νου και βλέποντας ως απόδειξη αυτής της θέσης την ατέλεια αυτού του κόσμου που δημιουργήθηκε από τα χέρια των ανθρώπων και με την άπληστη θέλησή τους.
Δυστυχώς στους καιρούς μας η πλειοψηφία με μανία συνεχίζει την καταστροφική δράση της.

Η απολογητική του ανθρώπου, που ζει σε αρμονία με τη φύση να δημι0ουργεί έναν κόσμο πολιτισμού σύμφωνα όχι μόνο με ανθρώπινους, αλλά και με φυσικούς νόμους, αρχίζει με τον Μονταίν που εμβάθυνε και ανέπτυξε τις ιδέες στα έργα του Δημόκριτου, τα οποία ο Μονταίν γνώριζε από την εφηβική ηλικία του.
Ο άνθρωπος, σύμφωνα με την αντίληψη του συγγραφέα των "Δοκιμιών", γίνεται πολιτισμένος μόνο όταν όλες οι σκέψεις του κατευθύνονται στο να τελειοποιήσει το πνεύμα του, το νου, τη θέληση, το αισθητικό του γούστο και το σώμα του. Ο καρπός αυτής της καλλιέργειας του ανθρώπου είναι η πνευματική και η σωματική του υγεία.

Το μεγαλείο του πολιτισμού ο Μονταίν έβλεπε στην απλότητα των κοινωνικών σχέσεων, στην πρωτόγονη καθαρότητα των ηθών, στην ειλικρίνεια του κοινού νου. Η κουλτούρα των ανθρώπων, κατά την άποψη του Μονταίν είναι τόσο υψηλή όσο εμπιστεύονται τη φύση και ακολουθούν τις οδηγίες της. Όχι να αλλάξουμε τη φύση, αλλά να μαθαίνουμε απ' αυτή, αυτός είναι ο μοναδικός δρόμος προς τον πραγματικό πολιτισμό.

* * *

? Όποιον και αν προσπαθήσει να παριστάνει ο άνθρωπος, πάντα θα παίξει και τον εαυτό του.

? Η αληθινή αξιοπρέπεια είναι σαν το ποτάμι: όσο πιο βαθύ είναι, τόσο λιγότερο θόρυβο βγάζει.

? Είμαι της γνώμης ότι αν δεν είχαμε νόμους, θα ζούσαμε καλύτερα απ' ό,τι ζούμε τώρα που τους έχουμε μπόλικους.

? Τυχεροί, αυτοί οι γιατροί! Οι επιτυχίες τους λάμπουν σε ακτίνες του ήλιου, αλλά οι αποτυχίες τους ήρεμα αναπαύονται κάτω από τη γη.

? Στην αυτοκριτική σου πάντα και με προθυμία πιστεύουν, στον αυτοέπαινο ποτέ.

? Προσέξτε τα γηρατειά να μη βάζουν περισσότερες ρυτίδες πάνω στην ψυχή σας, απ' ό,τι στον πρόσωπό σας.

? Ο γάμος είναι σαν το κλουβί. Βλέπει κανένας τα πουλιά που είναι έξω, να πασχίζουν απεγνωσμένα να μπουν μέσα κι εκείνα που είναι μέσα, να βγουν έξω.

? Η υλική φτώχεια θεραπεύεται εύκολα. Η φτώχεια της ψυχής όμως, ποτέ.

? Δεν υπάρχει τόσο ταπεινωτική απάντηση, όσο η περιφρονητική σιωπή.

? Η ολιγολογία και η σεμνότητα: προσόντα που είναι πολύ χρήσιμα για μια κουβέντα

? Σιωπηλότητα και σεμνότητα: προσόντα πολύ χρήσιμα για την κουβέντα.

? Αν θέλεις να απαλλαχθείς από την αμάθεια, πρέπει να παραδέχεσαι ότι είσαι άξεστος.

? Η Βλακεία μπαίνει μπροστά για να την βλέπουν όλοι, ενώ η Σοφία μένει πίσω για να τους βλέπει όλους.

? Η αδιαμφισβήτητη απόδειξη σοφίας είναι η συνεχώς καλή διάθεση.

? Η αμάθεια έχει δυο όψεις: η μία η αναλφάβητη προηγείται της γνώσης, η άλλη η ξιπασμένη την ακολουθεί.

? Στην αρχή της κάθε φιλοσοφίας βρίσκεται η έκπληξη, η εξέλιξή της είναι η μελέτη, στο τέλος της: η άγνοια.

? Η μοίρα είναι συνήθως πιο ευνοϊκή σ' εκείνα τα τολμήματά μας όπου η επιτυχία εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς τους ίδιους

? Ο άνθρωπος που φοβάται να υποφέρει, υποφέρει ήδη απ' αυτό που φοβάται.

? Χίλιοι δρόμοι απομονώνουν από τον στόχο και μόνο ένας δρόμος οδηγεί εκεί.

? Θ' ακολουθήσω το σωστό δρόμο έστω κι αν με βγάλει στη φωτιά, αλλά θα σβήσω τη φωτιά αν μπορέσω.

? Εκείνος που είναι μολυσμένος με το φόβο της αρρώστιας, είναι ήδη μολυσμένος με την αρρώστια του φόβου.

? Ο υφήλιος θεωρεί μερικούς ανθρώπους θαύμα, όμως οι γυναίκες τους και οι γείτονές τους δεν έβλεπαν σ’ αυτούς κάτι αξιοσημείωτο.

? Εάν ζήσατε ένα χρόνο και είδατε την αλλαγή των εποχών του χρόνου: χειμώνας, άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, τότε είδατε τα πάντα και τίποτα καινούργιο δεν πρόκειται να δείτε.

? Στη ζωή μου είδα πολλούς ανθρώπους οι οποίοι κατάντησαν να είναι ολοκληρωμένοι βλάκες από την υπερβολική δίψα για γνώση.

? Τίποτε δεν πιστεύουμε τόσο δυνατά όσο αυτό που ξέρουμε ελάχιστα.

Πηγή: www.pegas.gr copyleft