mnimio
Απο το βιβλιο του Σταύρου Γ. Παπαμώκου "Η ΣΕΛΛΙΑΝΗ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ "

Το Μνημείο στον Άγιο Θεόδωρο είναι ένα σύμβολο μνήμης του ηρωικού αγώνα των συνασπισμένων αντιστασιακών ελληνικών δυνάμεων στην πείσμονα εκδικητική προέλαση των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής με τη συμπαράσταση των Αλβανοτσάμηδων της περιοχής, στις 30 Ιουνίου του έτους 1944.
Η εξόρμηση από τη Μενίνα (Νεράιδα) για ανακατάληψη της Παραμυθιάς από τους Γερμανούς και Αλβανοτσάμηδες οφείλονταν στην εκδίκηση που ήθελαν να πάρουν οι Αλβανοτσάμηδες από τους χριστιανούς της Παραμυθιάς για τα έκτροπα των δεύτερων σε βάρος των Αλβανοτσάμηδων, όταν εγκατέλειψαν την Παραμυθιά οι Γερμανοί.
Και τα έκτροπα αυτά συμβήκανε, γιατί οι Παραμυθιώτες χριστιανοί είχαν χάσει πρόσφατα, στο χρόνο εκείνο, 49 πρόκριτους, όπου σφαγιάστηκαν από τους Γερμανούς σε συνεργασία με τους Αλβανοτσάμηδες της πόλης. Το αίμα λοιπόν ήταν νωπό.
Ακόμη αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι ο Μαζάρ Ντίνος, σημαίνων παράγοντας των Αλβανοτσάμηδων της περιοχής δωροδόκησε6 τον Διοικητή των Γερμανικών δυνάμεων της Μενίνας (Νεράιδας) με 1000 λίρες Αγγλίας για να αποφασίσει την εξόρμηση αυτή της ανακατάληψης της Παραμυθιάς.
Αλλά ας αφήσουμε τα γεγονότα να εξελιχθούν όπως συμβήκανε και με τις δυνάμεις που πήραν μέρος στη μάχη αυτή. Στα υψώματα της Σέλλιανης αναπτύχθηκε ο Λόχος Ποπόβου υπό τον Υπολοχαγό Σούζη Αντώνιο.
Τον αυχένα της διάβασης του Αγίου Θεοδώρου υποστήριξε το II Τάγμα του 16ου Συντάγματος υπό τον Λοχαγό Πυροβολικού Ζιώγα Κων/νο. Δεξιά αυτού παρατάχθηκε ο 5ος Λόχος υπό τον Υπίλαρχο Χριστόπουλο Χρ. και αριστερά ο 6ος Λόχος υπό τον Υπολοχαγό Γριβάκο Πέτρο, ενώ την Παραμυθιά υποστήριζε ο Υπολοχαγός Παναγιωτόπουλος Γερ.
Ο 2ος Λόχος του 1 ου Ανεξ. Τάγματος υπό τον Παραμυθιώτη οπλαρχηγό Στρουγγάρη Λευτέρη καθώς και το απόσπασμα υπό τον Υπολοχαγό Τσίγγα Θεόδωρο είχαν αναπτυχθεί στα υψώματα Γκρίκας και Ψάκκας, ο δε εφεδρικός λόχος της Δράγανης υπό τον οπλαρχηγό Τσάκο Γεώργιο ανέλαβε την υποστήριξη της Δράγανης.
Τα υψώματα του Καρβουναρίου υποστήριζαν οι άνδρες του 2ου Λόχου
του 16ου Συντάγματος υπό τον δευτεροετή Εύελπι Λεβάκο Νικόλαο από το Γύθειο. Και στην Παραμυθιά ακόμη υπήρχε ο 1ος Λόχος του 16ου Συντάγματος υπό τον Υπολοχαγό Φώτιο Κίτσιο.
Για τη συμμετοχή των Σελλιανιτών και Γκρικιωτών στη φονική αυτή μάχη ας αφήσουμε την αφήγηση στο συμπατριώτη μας λογοτέχνη και ιστορικό Β. Κραψίτη: «Οι Σελλιανίτες αντάρτες και οι υπό τον γενναίο οπλαρχηγό Αηδόνη Σοφία Γκρικιώτες αντάρτες, πολεμώντες αποφασιστικά δημιούργησαν σοβαρό αντιπερισπασμό στους Γερμανούς...»7
Από πλευράς δε επιτιθεμένων εχθρικών δυνάμεων είχαν ξεκινήσει από τη Μενίνα, 300 πάνοπλοι στρατιώτες με ελαφρά και βαριά όπλα πεζοί και σε οχήματα, 100 Αλβανοτσάμηδες και άλλοι 1500 Αλβανοτσάμηδες στα υψώματα, Γκρίκας, Ψάκκας, Δράγανης και Καρβουναρίου. Η μεγάλη σύγκρουση έγινε μεταξύ των υψωμάτων, όπου κάτω βρίσκονταν τα σπίτια του δικηγόρου Σταυρόπουλου και σήμερα το Πολιτιστικό Κέντρο Κρυσταλλοπηγής στο λόφο "Βέλλη" και των υψωμάτων του Αγίου Θεοδώρου με τα
εκατέρωθεν υψώματα δεξιά και αριστερά.
Εδώ πρέπει να προσθέσουμε ακόμη, χωρίς καμιά διάθεση υπερβολής, ότι η Σέλλιανη δεν έγινε το θέατρο μόνο της σκληρής και άνισης αυτής αναμέτρησης, αλλά προσέφερε και την ψυχή με το αίμα των παιδιών της. Στη μάχη του Αγ. Θεοδώρου και στη θέση Αγριλιά από τα πυρά των Γερμανών έπεσε ο Σελλιανίτης Γκοντόρας Σταύρος του Ευαγγέλου. Ενώ πιο πάνω στο "Στενό" και συνεχόμενα στις "Κοντάτες" πλευροκοπούν τη Γερμανική φάλαγγα στου Σταυρόπουλου, το απόσπασμα των ανδρών της Σέλλια-νης υπό τον οπλαρχηγό Κων/νο Ζάγκα, ο οποίος έχει αναλάβει και την περιφρούρηση της περιοχής "Πλάσες" μέχρι του "Ζουπάνου" το υψηλότερο σημείο της περιοχής όπου ελέγχει ολόκληρη την περιοχή σε βάθος μέχρι τη Ρίζανη προς την Ηγουμενίτσα.
Οι δε γυναίκες Σελλιανίτισσες', αναφέρεται, μεταφέρουν με τις "Βου-τσέλες", βαρέλες, νερό στο μέτωπο. Όλοι αγωνίστηκαν με ηρωισμό όσοι πήραν μέρος στη μάχη του Αγίου Θεοδώρου, γι' αυτό και κατετρόπωσαν τον εχθρό. Προετοίμασαν δε νικηφόρο το έδαφος για την τελική νίκη στη Μάχη της Μενίνας αργότερα. Μικρό παιδί τότε ο γράφων βόσκοντας τα ζώα στις "Πλάσες" με άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας ακούγαμε τον τρομακτικό ήχο από το τουφεκίδι και τον κανονιοβολισμό στον Άγιο Θεόδωρο με τους πυκνούς καπνούς και δοκιμάζαμε αμέτρητα και ποικίλα συναισθήματα.
Ο αγώνας αυτός στην άνιση μάχη του Αγίου Θεοδώρου δεν μπορούσε να καταλήξει διαφορετικά, από τη νίκη των ηρωικών Ελληνικών αντιστασιακών ομάδων, γιατί ήταν ένας δίκαιος αγώνας που όπως πάντα οι αγώνες αυτοί έχουν την εύνοια του Θεού με το μέρος τους. Αξίζει εδώ να αναφερθούμε σε μια ηρωική πράξη που ήταν η χαριστική βολή για τους Γερμανούς κατακτητές.
Μια πράξη με δύο φάσεις, του ηρωισμού και της εξυπνάδας. Πρόκειται για τον οπλαρχηγό Κων/νο Γεωργίου ή Κωτσονικόλα, ο οποίος ανάπτυξε σωτήρια πρωτοβουλία. Κόβοντας το προς τη λίμνη "Χότχοβα" νερό των εκεί μύλων, πέρασε με δύο άνδρες του το αδειασμένο σχεδόν από νερό αυλάκι και ακολουθώντας αυτό βρέθηκαν με τα οπλοπολυβόλα που κρατούσαν κοντά στο Γερμανικό αντιαρματικό πυροβόλο στο λόφο του "Σταυρόπουλου", οπότε ο Κωτσονικόλας με μια εύστοχη βολή εξουδετερώνει το
Γερμανό σκοπευτή τον οποίο αφήνει νεκρό. Ετσι, ενώ μέχρι τώρα σκορπούσε τον πανικό το πυροβόλο αυτό και είχε καθηλώσει τις δυνάμεις μας στις θέσεις τους, τώρα εσίγησε και η μάχη παίρνει δραματική τροπή για τους Γερμανούς και τους Αλβανοτσάμηδες υποστηρικτές τους.
Έτσι η μάχη κρίθηκε και το τρόπαιο που κοσμεί σήμερα το χώρο του αγώνα επάξια στήθηκε από το Σύλλογο "01 ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΣΟΥΛΙΟΥ" με μια εμπνευσμένη φράση του Προέδρου του Συλλόγου αυτού Β. Κραψίτη. Και η μάχη στον Αγιο Θεόδωρο έδωσε διπλό μήνυμα. Πρώτον σώθηκαν η Παραμυθιά και τα χωριά της από την εκδίκηση και την ολοσχερή καταστροφή που περίμενε την περιοχή από τους μανιασμένους Αλβανοτσάμηδες και το δεύτερον ότι, αναπτερώθηκε το ηθικό των αντιστασιακών δυνάμεων εναντίον των Γερμανών κατακτητών.
Το στοιχείο αυτό βοήθησε ώστε οι αντάρτικες αυτές δυνάμεις να αναθαρρήσουν για να καταφέρουν τη χαριστική βολή στους Γερμανούς και τους υποστηρικτές τους στη Μάχη της Μενίνας (Νεράιδας) που ακολούθησε στις 17 και 18 Αυγούστου του ιδίου έτους, 1944.