Μένκεν, Χένρι Λουίς (1880 - 1956)
Πολύ δραστήριος δημοσιογράφος και κριτικός της πολιτικής ζωής.
Ο Μένκεν δεν είχε σπουδάσει δημοσιογραφία και γενικά δεν είχε ανθρωπιστική παιδεία, ήταν αυτοδίδακτος.
Κατείχε άψογο φιλολογικό γούστο και στιλ, σπάνιες οργανωτικές ικανότητες που του επέτρεψαν να γίνει ένας λαμπρός δημοσιογράφος και εκδότης των δυο καλύτερων περιοδικών στις ΗΠΑ.
Δυο ήταν οι βασικές σφαίρες δράσεως στη ζωή και στη δημιουργικότητα του δημοσιογράφου: ο πολιτισμός και η πολιτική. Οι σκέψεις του και οι παρατηρήσεις του για αυτά τα δυο θέματα ξεχωρίζονταν με οξύτητα των κριτικών εκτιμήσεων και με πεποίθηση πως το επίπεδο του πολιτισμού και το περιεχόμενο της πολιτικής είναι οι κύριες ενδείξεις της κατάστασης στην κοινωνία.
Ο Μένκεν ως πραγματικός διανοητής συχνά σκεφτόταν για το θέμα: τι συμβάλλει και τι εμποδίζει στην βελτίωση της κοινωνίας;
Κατά τη γνώμη του η κοινωνία αποτελείται από δυο ομάδες: από τη μειοψηφία που προσπαθεί ν' αποκτήσει αληθινές γνώσεις και να κατανοήσει τον προορισμό του ανθρώπου, και την πλειοψηφία που λόγο καταστροφικής παιδείας απορροφά τις άχρηστες πληροφορίες και τις ψευδογνώσεις που τελικά κάνουν τους ανθρώπους χαμένα και ανίκανα όντα.
Σ' αυτήν την πλειοψηφία ο Μένκεν καταχώρησε και τους πολιτικούς, και τους επιστήμονες, φιλόσοφους, παράγοντες της τέχνης, θεολόγους που τους εξυπηρετούν, δηλαδή όλους εκείνους που είναι δίπλα στο "τιμόνι".
Ο δημοσιογράφος Μένκεν πίστευε ότι την κρατική εξουσία ασκούν οι άνθρωποι που ίσως δεν είναι ανώτεροι και ούτε καλύτεροι από τους κοινούς ανθρώπους, αλλά είναι πολύ χειρότεροι και ο βασικός τους σκοπός είναι το προσωπικό κέρδος.
Με καυστικότητα και σαρκασμό ο Μένκεν γράφει για τον λαϊκισμό που εκδηλώνεται στην πολιτική όπου οι πολιτικοί ακολουθούν το αμαθές όχλο, το οποίο στην ουσία τους εκλέγει. Τους ιθύνοντες και τις μάζες ενώνει η αμάθεια και η αφοσίωση στις ίδιες προλήψεις.
Τον στόχο της διανοητικής ελίτ της κοινωνίας ο Μένκεν έβλεπε στην ειλικρινή φωνή, στην αληθινή ερμηνεία όλων των πλευρών του πολιτισμού και της πολιτικής για ν' απαλλάσσονται οι άνθρωποι από τις προλήψεις που διαστρεβλώνουν την πραγματική κατάσταση. Εν τω μεταξύ ο Μένκεν γνώριζε ότι αυτός ο στόχους είναι αδύνατων να επιτευχθεί τελείως, αφού οι προλήψεις αναπαράγονται με κάθε νέα γενιά και έτσι η βελτίωση της κοινωνίας είναι ανέφικτη.
* * *
? Έρωτας είναι ο θρίαμβος της φαντασίας επί της νοημοσύνης.
? Η μοιχεία είναι η εφαρμογή της δημοκρατίας στον έρωτα.
? Αλήθεια: ένα ή μερικά στοιχεία που εκθέτουν.
? Διασημότητα σημαίνει όταν κάποιος είναι γνωστός σε τόσους ανθρώπους, ώστε να είναι ευτυχής που δεν τους γνωρίζει.
? Υγιεινή είναι η διαφθορά της ιατρικής από την ηθικολογία.
? Πρέπει να σεβόμαστε της θρησκεύτηκες πεποιθήσεις των άλλων, αλλά μόνο σε βαθμό, με τον οποίο σεβόμαστε την πεποίθησή τους, ότι οι γυναίκες τους είναι καλλονές και τα παιδιά τους είναι παιδιά-θαύματα.
? Αρχιεπίσκοπος: χριστιανός ιερέας που κατόρθωσε να φτάσει στο ανώτερο βαθμό παρά ο Ιησούς Χριστός.
? Η πίστη μπορεί να οριστεί σύντομα σαν μια μη λογική πεποίθηση ότι θα συμβεί το απίθανο.
? Δημοκρατία: κοσμοθεωρία σύμφωνα με την οποία οι δύο κλέφτες θα κλέβουν λιγότερο από έναν, τρεις λιγότερο από δυο, τέσσερις λιγότερο από τρεις και ούτω καθεξής.
? Η φιλανθρωπία και ο πατριωτισμός: τα βασικά προσόντα του ανθρώπου ο οποίος θέλει κάτι να πουλήσει.
? Διάσημος είναι κάποιος που τον γνωρίζουν πολλά άτομα που εκείνος δεν έχει καμία όρεξη να γνωρίσει.
? Η δημοκρατία είναι μια μορφή θρησκείας. Είναι η λατρεία των τσακαλιών από τα χαϊβάνια.
? Δημοκρατία: όλο κι όλο χίμαιρα, και πρέπει να την εξετάσουμε σε μια σειρά ενίων όπως ο ʼγιος Βασίλης και ο παράδεισος.
? Φίλος: εκείνος που συμμερίζεται τα λάθη, τους φόβους και τις προκαταλήψεις σας.
? Κυνικός: άνθρωπος ο οποίος οσφραίνεται μυρωδιά λουλουδιών και κοιτάζει ολόγυρα ψάχνοντας φέρετρο.
? Ιδεαλιστής είναι εκείνος που, διαπιστώνοντας ότι τα τριαντάφυλλα μυρίζουν καλύτερα από τα λάχανα, συμπεραίνει ότι γίνονται και καλύτερη σούπα.
? Συνείδηση: εσωτερική φωνή που μας προειδοποιεί πως είμαστε κάτω από την παρακολούθησή Του.
? Ελπίδα: παθολογική πίστη στο αδύνατο.
? Μπροστά στο παρελθόν να υποκλίσεις το κεφάλι σου, μπροστά στο μέλλον να σηκώσεις τα μανίκια σου.
? Στη δημοκρατία το ένα κόμμα ξοδεύει όλες τις δυνάμεις του για ν' αποδείξει ότι το άλλο κόμμα είναι ανίκανο να κυβερνά τη χώρα. Συνήθως και τα δυο κόμματα αποδεικνύουν και το ένα και το άλλο.
? Να ισχυρίζεται κανείς ότι τα ελαττώματα της δημοκρατίας θεραπεύονται με την άνοδο της δημοκρατίας, είναι σαν να λέει πως η εγκληματικότητα θεραπεύεται με την άνοδο της εγκληματικότητας.
? Όταν ακούω πως ο όχλος χειροκροτεί κάποιον η καρδιά μου σφίγγεται από την συμπόνια. Γιατί, για ν αλλάξουν τα χειροκροτήματα σε γιούχα χρειάζεται να ζήσει λίγο περισσότερο.
? Αρχιεπίσκοπος: χριστιανικός ιερέας που έφτασε σε ποιο μεγάλο αξίωμα παρά ο Ιησούς Χριστός.
? Εκείνος που ξέρει, δουλεύει, εκείνος που δεν ξέρει, μαθαίνει τους άλλους, εκείνος που δεν ξέρει να μαθαίνει, διοικεί, εκείνος που δεν ξέρει να διοικεί, κυβερνά.
? Η συζυγική απάτη δημοκρατία εφαρμοσμένη στην αγάπη.
? Γυναίκα είναι ταυτόχρονα: μήλο, φίδι και απογοήτευση.
? Όπου και να ακούσετε πως κάποιος μιλάει για την πατρίδα, να ξέρετε ότι αυτός περιμένει πως θα πληρωθεί για αυτό.