Τολστόι  Λέων Νικολάγεβιτς  1828  1910

Ο Λέων Τολστόι ήταν μεγάλος στοχαστής και συγγραφέας που ανήκει όχι μόνο στο ρωσικό λαό, αλλά σε όλη την ανθρωπότητα.

"Πολλοί είναι εκείνοι που αναζητούν την Αλήθεια, ενώ για τον εαυτό μου μπορώ να πω: όλα αυτά που γράφω δεν είναι μόνο λόγια, με αυτά ζω, αυτά αποτελούν την ευτυχία μου, με αυτά θα πεθαίνω".
Ο θάνατός του απέδειξε την ειλικρίνειά του.

Ογδόντα δυο ετών κάνει μια απεγνωσμένη απόδραση για ν' απελευθερωθεί από τα δεσμά της μικροαστικής οικογενειακής ζωής και σαν γηραιός τυφλός αετός εντείνοντας τις τελευταίες του δυνάμεις ορμάει για πτήση, για να πέφτει με σπασμένα φτερά και να πεθαίνει μακριά από τη φωλιά του.

Η απαγόρευση της Εκκλησίας των μνημόσυνων για τον πεθαμένο δείχνει πόσο λίγο κοινό έχουν ο χριστιανισμός του Τολστόι και της επίσημης Εκκλησίας. Λίγα χρόνια πριν η Εκκλησία με κατάρες και ανάθεμα αντιμετώπισε το μοναδικό αληθινό Χριστιανό της Ρωσία ύστερα από την έκδοση του μεγάλου του μυθιστορήματος "Ανάσταση".
Το μεγάλο θέμα που όλη τη ζωή απασχολούσε τον Τολστόι ήταν οι αδικίες της κοινωνίας: η δύσκολη ζωή των φτωχών, η αργόσχολη και χυδαία κενότητα της ζωής των πλουσίων, οι απαράδεκτες ασχήμιες των πολιτικών, το τρομερό πρόσωπο του πολέμου, η ψευτιά του μικροαστικού γάμου, η ανειλικρίνεια και δογματισμός του ιερατείου, η καταπίεση των φόρων και της γραφειοκρατίας, η αγωγή, η παιδεία, η τέχνη, η επιστήμη, τις οποίες η σύγχρονη κοινωνία παραμορφώνει και διαφθείρει, όλα αυτά ο Τολστόι υποβάλλει σε δηκτική ανάλυση και ανελέητη κριτική.

Κι όπως πάντα γινόταν στην ιστορία η σκληρή κριτική του Τολστόι του κράτους και της Εκκλησίας, της κοινωνικής αδικίας εξυπηρέτησε τους κακούς δαίμονες της εποχής, τους μπολσεβίκους που επωφελήθηκαν από το κύρος και το πνευματικό άθλο του αγνού μαχητή. Κι αυτό έγινε, παρ' όλο που ο Τολστόι πολλές φορές είχε καταδικάσει τις επαναστάσεις και την ταξική πάλη και με πείσμα του μεγάλου και βαθιά πεπεισμένου προφήτη είχε κηρύσσει ως ιδανικό την εσωτερική αναζήτηση μέσω του χριστιανισμού.
Όμως… κάποτε ο μεγάλος συγγραφέας ισχυρίστηκε πως τα θρησκευτικά φρονήματα των συγχρόνων του ανθρώπων, όλων, και των ιθυνόντων και των απλών ανθρώπων είναι σε τέτοιο βαθμό διαστρεβλωμένα, ώστε στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν, άρα μπορούμε να περιμένουμε απ' τους ανθρώπους οποιεσδήποτε θηριωδίες, σκληρότητες και αδικίες.

Και τώρα θυμηθείτε μια τρομοκρατική οργάνωση των ημερών μας, μια "θρησκόληπτη" οικογένεια…
Όπως λέει ένας δημοσιογράφος: "Η ομοιότητα με την εποχή μας είναι εντελώς τυχαία και πέραν των προθέσεων του ιστορικού".

* * *

? Το πιο πιστό γνώρισμα της αλήθειας είναι η απλότητα και η σαφήνεια. Το ψέμα πάντα είναι περίπλοκο, πολύλογο και έχει εξεζητημένο ύφος.

? Η ξεσκεπασμένη ψευτιά είναι το ίδιο σπουδαία απόκτηση για το καλό της ανθρωπότητας, όπως και η πανηγυρικοί αλήθεια.

? Δεν υπάρχει μεγαλείο εκεί που δεν υπάρχει απλότητα, καλοσύνη και αλήθεια.

? Ο άνθρωπος είναι σαν το κλάσμα, ο αριθμητής είναι αυτό που είναι στην πραγματικότητα, ενώ ο παρονομαστής είναι αυτό που νομίζει για τον εαυτό του. Όσο μεγαλύτερος ο παρονομαστής τόσο μικρότερο και το κλάσμα.

? Να διώχνεται τη σκέψη πως έχετε τέτοιες αρετές που δεν έχουν οι άλλοι.

? Η διαφορά μεταξύ των πραγματικών και πνευματικών δηλητηρίων είναι πως τα πραγματικά δηλητήρια έχουν και απαίσια γεύση, αλλά τα πνευματικά, όπως τα κακά βιβλία, δυστυχώς είναι ελκυστικά.

? Όλο το εμπόριο των πολυτελειών του κόσμου υπάρχει μόνο χάρη στις απαιτήσεις της γυναίκας.

? Η γυναίκα που θέλει να μοιάζει στους άντρες, είναι εξίσου δύσμορφη, όπως και ο θηλυπρεπής άντρας.

? Τίποτε άλλο δεν ενθαρρύνει την τεμπελιά τόσο, όσο οι συζητήσεις περί ανέμων και υδάτων.

? Εκείνος που δεν κάνει τίποτα έχει πολλούς βοηθούς.

? Η ζωή έχει μόνο δυο πραγματικές συμφορές: τις τύψεις της συνείδησης και τις αρρώστιες.

? Όσο καλός είναι ο άνθρωπος, τόσο λιγότερο φοβάται το θάνατο.

? Οι άνθρωποι τιμωρούνται όχι για τις αμαρτίες τους, αλλά από τις αμαρτίες τους και αυτή είναι η πιο βαριά και σωστή τιμωρία.

? Μην ακούτε ποτέ αυτούς που κακολογούν τους άλλους και λένε καλά λόγια για σας.

? Κάνοντας καλό σε κάποιον μην ξεχάσεις να τον ευχαριστήσεις.

? Πριν να μιλάμε για τα καταναλωτικά αγαθά πρέπει να ξεκαθαρίσουμε: είναι άραγε αγαθά τα καταναλωτικά προϊόντα;

? Ας είναι η επιδοκιμασία των ανθρώπων το επακόλουθο της πράξης σου, αλλά όχι ο σκοπός.

? Ο καθένας ονειρεύεται να αλλάξει τον κόσμο, αλλά κανένας δεν έχει σκοπό ν' αλλάξει τον εαυτό του.

? Όταν οι νέοι ενός έθνους είναι συντηρητικοί, έχει χτυπήσει ήδη η πένθιμη καμπάνα του

? Όσο και παράξενο αν φαίνεται: τα πιο σταθερά και ακλόνητα φρονήματα συνήθως είναι και τα πιο επιπόλαια. Οι βαθιές πεποιθήσεις πάντα είναι ευκίνητες.

? Εάν μια φορά λυπηθείς που δε μίλησες, εκατό φορές θα μετανιώσεις πως δεν έμεινες σιωπηλός.

? Όταν μιλάς οι λέξεις πρέπει να είναι καλύτερες από την σιωπή.

? Να σκέφτεσαι θετικά και οι σκέψεις σου θα ωριμάσουν σε καλές πράξεις.

? Όλοι σκέφτονται ν' αλλάξουν τον κόσμο, αλλά κανείς δε σκέφτεται ν' αλλάξει τον εαυτό του.

? Ο ένας σιωπά γιατί δεν έχει να πει τίποτα, ο άλλος, γιατί σκέφτεται.

? Για να μπορείς να δεχθείς τις σκέψεις των άλλων, πρέπει να μην έχεις δικές σου.

? Η γνώση μόνο τότε είναι αληθινή γνώση, όταν αποκτηθεί με την προσπάθεια της δικιά σου σκέψης και όχι τη βοήθεια της μνήμης.

? Στην υπόθεση της πονηριάς ο ανόητος ξεπερνά τον έξυπνο.

? Χωρίς ελληνομάθεια δεν υπάρχει παιδεία.

? Δεν είναι ευτυχία να κάνεις πάντα αυτό που θέλεις, αλλά πάντα να θέλεις εκείνο που κάνεις.

? Την καλή διάθεσή σου πρέπει να δημιουργείς ο ίδιος, την κακή θα την εξασφαλίσουν οι άλλοι.

? Μια από της ιδιότητες του έξυπνου ανθρώπου: υπομονετικά να υποφέρει τις αδυναμίες των ανθρώπων που τον περιβάλλουν.

? Είναι καλό να νιώθεις ντροπή μπροστά στον κόσμο, όμως καλύτερα είναι να ντρέπεσαι μπροστά στον εαυτό σου.

? Ένας από τους πιο κοινούς πειρασμούς ο οποίος όμως οδηγεί στις μεγάλες συμφορές είναι ο πειρασμός των λέξεων: "Όλοι έτσι κάνουν".

? Για την γενναιότητα περισσότερο απ' όλους μιλάει ο δειλός, ενώ για την ευγένεια ο αγενής.

? Η αγοραπωλησία της γης, αυτής που δημιούργησε ο Πλάστης, είναι μια μεγάλη κουταμάρα. Αλλά στον αργυρώνητο αιώνα μας…

? Όλες οι συμφορές των ανθρώπων προέρχονται όχι τόσο απ' αυτό που δεν κάναμε εκείνο που θα έπρεπε να κάνουμε, αλλά απ' αυτό που κάνουμε εκείνο που δε θα έπρεπε να κάνουμε.

? Νομίζουμε πως μας αγαπάνε αφού είμαστε καλοί και δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πως μας αγαπάνε γιατί είναι καλοί αυτοί που μας αγαπάνε.

? Η απλότητα είναι η βασική προϋπόθεση ηθικής ομορφιάς.

? Εκκλησία είναι το όνομα της απάτης με την οποία οι μεν θέλουν να εξουσιάζουν τους δε.

? Το να λες ότι μπορείς να αγαπάς έναν άνθρωπο όλη σου τη ζωή, είναι σαν να λες ότι ένα κερί μπορεί να παραμείνει αναμμένο για το υπόλοιπο της ζωής σου.

? Να παντρεύεσαι όχι από αγάπη, αλλά από συμφέρον, με ελπίδα πως η μελλοντική σύζυγος θα σε βοηθήσει και όχι θα σε εμποδίσει να ζεις μια ανθρώπινη ζωή.