Ρουσσώ, Ζαν Ζακ (1712 - 1778)
Μεγάλος στοχαστής της εποχής Διαφωτισμού, φιλόσοφος, μεταρρυθμιστής της παιδαγωγικής, συγγραφέας, μουσικοσυνθέτης, θεωρητικός της τέχνης. Απέκτησε όλα αυτά τα αξιώματα παρ' όλο που δεν είχε συστηματική εκπαίδευση.
Ένας από τους λίγους στην ιστορία που ζούσε σύμφωνα με της αρχές και τα γραπτά του. Ακολουθούσε το έμβλημά του "Ανεξαρτησία και φτώχια" και αρνήθηκε το πόστο που θα του έφερνε μια άνετη ζωή. Απαρνιόταν απ' τα δώρα που του έφερναν οι πελάτες του για τη δουλειά που έκανε. Τον κάλεσαν στην αυλή για να του δώσουν συντήρηση, αλλά δεν πήγε.
Για τα τολμηρά του έργα κυνηγήθηκε από την υποκριτική κοινωνία και το αντιδραστικό ιερατείο. Ήταν αναγκασμένος να φύγει στο εξωτερικό γιατί ήταν ορατός ο κίνδυνος φυλάκισης. Το βιβλίο του "Αιμίλιος" έκαψαν δημόσια.
Ο Ρουσσώ έγινε γνωστός ύστερα από την δημοσίευση του δοκιμίου: "Αν συνέβαλε η αναγέννηση της επιστήμης και της τέχνης στην βελτίωση των ηθών". Ήταν ο πρώτος που με διορατικότητα της μεγαλοφυΐας αντιλήφθηκε τον κίνδυνο εκεί που κανένας δεν τον είδε: η εξέλιξη της επιστήμης και της τέχνης δεν εξασφαλίζει αυτόματα την ευτυχία του ανθρώπου, αλλά του φέρνει πολλές δυστυχίες.
Ο Ρουσσώ θεωρούσε ότι όλοι οι άνθρωποι εξαρχής, από τη φύση έχουν έμφυτα τις ηθικές αξίες, και για αυτό που υπάρχει το Κακό φταίει ο πολιτισμός. Είχε την πρωτιά και όταν έθεσε το πρόβλημα αποξένωσης του ανθρώπου από τη φύση, του ανθρώπου από τον άνθρωπο, από την κοινωνία και το κράτος.
Το σύνθημα του Ρουσσώ "Πίσω στη φύση!" στον εικοστό πρώτο αιώνα απέκτησε τραγικά μεγάλη επικαιρότητα, αλλά δεν έγινε αντιληπτό από το "κοπάδι της κοινωνίας" και απασχολεί τραγικά λίγα μυαλά.
Το σύνθημα του Ρουσσώ "Πίσω στη φύση!" δεν πρέπει να το καταλάβουμε κυριολεκτικά, αλλά μεταφορικά και εννοεί αποχώρηση:
από τον άγριο πολιτισμό στην άγρια φύση,
από την λογική στη φυσικότητα,
από τον συναισθηματισμό στην ειλικρίνεια,
από την τεχνητή τέχνη στην ομορφιά του εσωτερικού κόσμου,
από την διεκδίκηση της διασημότητας στην αυτοεκτίμηση,
από το κυνήγι του πλούτου στην ολιγάρκεια,
από το ανελέητο "χτίσιμο" Κάστρων της Ευτυχίας στην καλύβα του Διαλογισμού,
από την πολυφιλία της άδειας ψυχής στη δημιουργική μοναχικότητα,
από την πολυλογία των πολιτικών στη σιωπή της μελέτης του εαυτού μας,
από τους ακατανόητους θεούς των ιερέων στον απλό και λιγομίλητο Θεό της ψυχής μας,
από την γκρι ζούγκλα της μεγαλούπολης στην πράσινη ομπρέλα της φύσης,
από την φοβερή μοναξιά του όχλου στη μοναχικότητα του σκεπτόμενου ανθρώπου,
από την καταστροφηκότητα της δουλειάς των χεριών στην ήρεμη δουλειά της καρδιάς,
από την μουσική των μεγάλων ορχηστρών στους ήχους της φύσης και στη σιωπή του σύμπαντος,
από τα εδέσματα των εστιατορίων στους καρπούς της φύσης.
* * *
? Η πρόοδος των επιστημών και των τεχνών δε βελτιώνει το ήθος των ανθρώπων.
? Η αρετή είναι εμπόλεμη κατάσταση. Για να ζούμε ενάρετα πρέπει να παλεύουμε διαρκώς με τον εαυτό μας.
? Οι προσβολές είναι τα επιχειρήματα των άδικων.
? Πάντα τα ονόματα "Δικαιοσύνη" και "Πειθαρχία" θα χρησιμεύουν σαν εργαλείο βίας και σαν όπλα ανικανότητας.
? Η μια ώρα δουλειάς θα σου μάθει περισσότερο, παρά μια μέρα εξήγησης.
? Ο άνθρωπος γεννήθηκε ελεύθερος, και παντού είναι αλυσοδεμένος
? Το πιο βασικό ηθικό μάθημα της παιδικής ηλικίας και πολύ σπουδαίο για όλες τις ηλικίες είναι το να μην κάνεις κακό στον συνάνθρωπό σου.
? Η καλοσύνη είναι η ομορφιά εν δράση.
? Αν υπήρχε λαός αποτελούμενος από θεούς, θα κυβερνιόταν δημοκρατικά. Τόσο τέλειος τρόπος Διοίκησης είναι ακατάλληλος για ανθρώπους.
? Βλέποντας λιγότερο φανταζόμαστε περισσότερο.
? Η αληθινή απόλαυση είναι απλή και ατάραχη, αγαπάει τη σιγή και την ησυχία.
? Δεν πρόκειται να δημιουργήσετε σοφούς, αν θα σκοτώσετε του παιδιού τις αταξίες.
? Η πρόοδος των επιστημών και των τεχνών δε βελτιώνει το ήθος των ανθρώπων.
? Πίσω στη Φύση!
? Ο χρόνος: κινούμενη μορφή της ακίνητης αιωνιότητας.
? Συνείδηση! Συνείδηση! Το ανεκτίμητο δώρο των Ουρανών, αθάνατη και θεϊκή φωνή: σίγουρος οδηγός του αμαθή και περιορισμένου μυαλού, επίσης και συνετού και ελεύθερου, αλάνθαστος δικαστής του καλού και του κακού που κάνει τον άνθρωπο όμοιο με τον Θεό! Χωρίς εσένα δε νιώθω στον εαυτό μου τίποτα να με υψώσει πάνω από τα ζώα.
? Η βρισιά: το επιχείρημα των άδικων.
? Η ευλάβεια είναι σαν ναρκωτικό. Ζωογονεί και υποστηρίζει όταν η δόση είναι μικρή, αλλά κοιμίζει ή φρενιάζει, ακόμα και σκοτώνει όταν η δόση είναι μεγάλη.
? Η γλώσσα του νου θα ακουστεί εάν αυτή περνάει από την καρδιά.
? Δεν μπορώ να καταλάβω πως γίνεται αυτό, αλλά καλά γνωρίζω πως οι μεγαλύτερες απατεωνιές γίνονται ακριβώς σ εκείνες τις υποθέσεις όπου υπάρχουν περισσότερα αποδεικτικά έγγραφα και λογιστικά βιβλία.
Πηγή: www.pegas.gr copyleft